TIỀN BỊ CHUỘT CẮN, MANG RA NGÂN HÀNG CÓ ĐƯỢC ĐỔI KHÔNG?

1. Hiểu thế nào là tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông?

Theo khoản 1 Điều 3 Thông tư 25/2013/TT-NHNN có quy định: 

“Tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông là các loại tiền giấy (tiền cotton và tiền polymer), tiền kim loại do Ngân hàng Nhà nước phát hành, đang lưu hành nhưng bị rách nát, hư hỏng, rách nát, hư hỏng hay biến dạng theo quy định về tiêu chuẩn tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông”. 

Theo Điều 4 Thông tư 25/2013/TT-NHNN thì tiêu chuẩn của tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông: 

- Do nguyên nhân khách quan trong quá trình lưu thông:

+ Tiền thay đổi màu sắc, bị mờ hoặc nhạt hình ảnh hoa văn, chữ, số.

+ Tiền bị nát, nhàu, bẩn, nhòe, cũ hoặc bị rách rời hoặc liền mảnh được dán lại nhưng vẫn còn nguyên tờ tiền.

+ Tiền bằng kim loại bị mòn, han gỉ, hư hỏng một phần/toàn bộ các hình ảnh, hoa văn, chữ, số và lớp mạ trên đồng tiền. 

- Do nguyên nhân chủ quan trong quá trình bảo quản mà tiền bị rách nát hoặc hư hỏng:

+ Tiền giấy bị thủng, rách một phần.

+ Do dán tờ tiền bị rách lại.

+ Bị cháy hoặc biến dạng do nguồn nhiệt cao hoặc do tác động của hóa chất. như chất tẩy rửa, axit, chất ăn mòn…

+ Tiền bị rách, nát, hư hỏng do bị viết, vẽ, tẩy xóa lên hoặc bị mục hoặc do các nguyên nhân khác không phải hành vi hủy hoại.

+ Tiền kim loại bị cong, vênh, thay đổi định dạng, hình ảnh do tác động bên ngoài hoặc nhiệt độ cao hoặc bị ăn mòn do tiếp xúc với hóa chất.

- Tiền bị lỗi kỹ thuật trong quá trình in, đúc như giấy in bị gấp nếp làm mất hình ảnh/màu in, lấm bẩn mực in hoặc các lỗi khác…

2. Thủ tục đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông 

Tại khoản 2, Điều 6 Thông tư 25/2013/TT-NHNN, đối với tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông do quá trình bảo quản (nguyên nhân chủ quan), khách hàng nộp hiện vật cho Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước, đơn vị thu đổi. 

Trong trường hợp tiền bị chuột cắn rách là trường hợp tiền rách hư hỏng do quá trình bảo quản và thuộc một trong các trường hợp không đủ tiêu chuẩn để sử dụng trong việc mua, bán hàng hóa, dịch vụ trên thị trường thì được đổi tiền tại Ngân hàng. Do đó, khách hàng phải nộp lại tờ tiền đã bị chuột cắn rách cho Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước, đơn vị thu đổi để nhận và xét đổi nếu đáp ứng điều kiện:

- Không phải do hủy hoại.

- Nếu bị cháy, thủng, rách mất một phần thì diện tích còn lại phải bằng hoặc lớn hơn 60% so với diện tích tờ tiền cùng loại.

- Nếu được can dán thì diện tích tối thiểu bằng 90% diện tích tờ tiền cùng loại và đảm bảo nguyên gốc, nguyên bố cục một tờ tiền và nhận biết được các yếu tố bảo an.

- Đối với tiền Polymer bị cháy hoặc biến dạng co nhỏ lại do tiếp xúc với nguồn nhiệt cao, thì diện tích còn lại tối thiểu phải bằng 30% so với diện tích tờ tiền cùng loại và còn giữ nguyên bố cục một tờ tiền, ngoài ra cũng phải nhận biết được ít nhất hai yếu tố bảo an như: yếu tố hình ảnh trong cửa sổ nhỏ, mực không màu phát quang, phát quang hàng số seri, dây bảo hiểm, yếu tố IRIODIN, chân dung chủ tịch Hồ Chí Minh. 

Nếu không đủ điều kiện được đổi, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước, đơn vị thu đổi trả lại cho khách hàng và thông báo lý do. Trường hợp các tờ tiền chưa xác định được điều kiện đổi và cần giám định, khách hàng phải có giấy đề nghị đổi tiền theo Phụ lục 01 đính kèm Thông tư 25/2013/TT-NHNN.

- Giấy đề nghị đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông, mẫu do ngân hàng cung cấp. 

- Khách hàng cần điền đầy đủ và chính xác các thông tin bao gồm: Tên, CCCD/CMND, số điện thoại, địa chỉ, số lượng tiền đổi, nguyên nhân rách, hư hỏng. Sau đó nộp cho nhân viên ngân hàng.

- Bản sao CMND hoặc thẻ CCCD còn giá trị.

Như vậy, tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông có thể thực hiện việc đổi tiền tại Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước, đơn vị thu đổi theo quy định của pháp luật nếu đáp ứng đủ điều kiện nêu trên.

3. Đổi tiền rách có mất phí không?

Nếu như trước đây, theo Quyết định 24/2008/QĐ-NHNN, khi khách hàng đổi tiền sẽ bị mất phí đổi tiền là 4% cho tổng giá trị tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông nếu bị rách, nát trong quá trình bảo quản nhưng tối thiểu là 2.000 đồng.

Tuy nhiên, từ ngày 20/01/2014, khi Thông tư 25/2013/TT-NHNN có hiệu lực, thay thế Quyết định 24 trên đã bãi bỏ quy định này. Do đó, hiện nay, khi đổi tiền vì bất cứ lý do gì, người dân đều không bị mất phí.

Trong đó, nếu tiền bị hỏng, rách, nát… do nguyên nhân khách quan hoặc do lỗi in ấn thì khách hàng sẽ được thu, đổi ngay khi có nhu cầu mà không phải thực hiện thủ tục giấy tờ gì.

Lưu ý: Trường hợp này, việc thu đổi tiền không hạn chế số lượng.

Tuy nhiên, nếu do lỗi chủ quan trong quá trình bảo quản như bị chuột cắn rách… thì khách hàng cần nộp lại tờ tiền bị rách, nát… đó để Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước thực hiện thu, đổi nếu đáp ứng đủ điều kiện ở trên.

Nếu tờ tiền chưa xác định được điều kiện đổi và cần giám định, khách hàng phải nộp kèm theo giấy đề nghị đổi tiền. Thời gian thực hiện đổi tiền gồm các bước:

- Chuyển tờ tiền cần đổi và giấy đề nghị giám định đến Ngân hàng Nhà nước chi nhánh trên địa bàn để giám định trong thời hạn 03 ngày.

- Thông báo kết quả giám định trong vòng 03 ngày. Nếu không giám định được thì phải chuyển tiền cùng giấy đề nghị giám định về Cục Phát hành và Kho quỹ hoặc Chi cục Phát hành và Kho quỹ tại Thành phố Hồ Chí Minh để giám định.